Xây dựng Quân đội về chính trị - mấy vấn đề đặt ra hiện nay

Vừa qua, Bộ Chính trị (khóa XII) đã ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đây là sự tiếp nối thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) trong điều kiện mới, với nội hàm rộng, sâu sắc. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 05 trong Quân đội sẽ là một giải pháp quan trọng, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị. Để làm rõ hơn vấn đề này, Tạp chí Quốc phòng toàn dân đăng chùm bài viết của hai tác giả Hồng Lâm - Trần Ban với tiêu đề: Chỉ thị 05 với yêu cầu xây dựng Quân đội về chính trị. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

>>Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường Việt Nam theo các tiêu chuẩn phổ biến của nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế

>>V. I. Lê-nin và tư tưởng về xây dựng chủ nghĩa xã hội

>>Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện Chỉ thị số 05 ở các nhà trường Quân đội

Kỳ 1: Xây dựng Quân đội về chính trị - mấy vấn đề đặt ra hiện nay

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, sức mạnh quân đội là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố; trong đó, yếu tố chính trị tinh thần có ý nghĩa quyết định nhất. V.I. Lê-nin đã nhấn mạnh: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường”¹. Trong tư duy quân sự Hồ Chí Minh, việc xây dựng quân đội phải thấu suốt quan điểm: “người trước, súng sau”, nhiệm vụ quân sự phải phục tùng nhiệm vụ chính trị, v.v. Thấm nhuần tư tưởng của Người, trong suốt quá trình lãnh đạo Quân đội, Đảng ta luôn đặt lên hàng đầu xây dựng vững mạnh về chính trị; mà vấn đề cốt lõi là xây dựng và giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính dân tộc và tính nhân dân, đảm bảo cho Quân đội luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Nhờ đó, Quân đội ta không ngừng lớn mạnh và trưởng thành, thực sự là đội quân cách mạng, của dân, do dân và vì dân; xây đắp nên truyền thống vẻ vang: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”; xứng đáng với tên gọi giản dị, gần gũi của nhân dân - “Bộ đội Cụ Hồ”.

Để xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị và cấp ủy, chỉ huy các cấp đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch và hướng dẫn nhằm tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; nâng cao hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, đảm bảo cho công tác này thực sự là “linh hồn, mạch sống” trong mọi hoạt động của bộ đội. Các cơ quan, đơn vị tăng cường công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng; làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, dân vận; tích cực đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình”, thủ đoạn “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch. Cùng với đó, chủ động ngăn chặn những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Thông qua hoạt động thực tiễn, những vấn đề lý luận xây dựng Quân đội về chính trị luôn được tổng kết, đúc rút và bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Đặc biệt, việc đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” đã làm sâu sắc và phong phú hơn yêu cầu xây dựng Quân đội về chính trị trong thời kỳ mới, v.v. Bởi vậy, toàn quân luôn thống nhất về ý chí và hành động, giác ngộ sâu sắc mục tiêu, lý tưởng cách mạng; kiên định, vững vàng, trung thành vô hạn với Đảng, Tổ quốc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; nhận thức rõ đối tượng, đối tác. Đồng thời, có ý chí quyết tâm chiến đấu cao; phẩm chất đạo đức trong sáng; đoàn kết, gắn bó máu thịt quân - dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh để bảo vệ độc lập, chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc, v.v. Điều đó đã tạo nền tảng vững chắc để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, bảo đảm cho Quân đội luôn hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.

Hội nghị Bộ phận giúp việc Cơ quan Thường trực Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. (Ảnh: qdnd.vn)

Hiện nay và trong thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực, nhất là Biển Đông tiếp tục có những diễn biến mới phức tạp, khó lường. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta có bước phát triển mới, yêu cầu cao. Những thành tựu to lớn mà công cuộc đổi mới đem lại đã góp phần củng cố lòng tin của nhân dân và cán bộ, chiến sĩ Quân đội vào Đảng, chế độ. Tuy nhiên, chúng ta cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức đan xen, chi phối đến sự nghiệp xây dựng Quân đội về chính trị. Biểu hiện rõ nhất là, sự biến đổi kinh tế, xã hội, xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự chênh lệch về trình độ phát triển, mức sống, phân hóa giàu - nghèo; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tệ tham nhũng, lãng phí; những khó khăn về đời sống, việc làm ở hậu phương quân đội, v.v. Đặc biệt, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” Quân đội hòng làm cho cán bộ, chiến sĩ xa rời mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, giảm niềm tin vào Đảng, chế độ và tách Quân đội ra khỏi sự lãnh đạo của Đảng, v.v.

Tình hình trên, làm cho sự nghiệp xây dựng Quân đội về chính trị trong thời gian tới có nhiều thuận lợi, nhưng cũng đứng trước những vấn đề mới cần quan tâm giải quyết; đòi hỏi phải tiếp tục vận dụng sáng tạo quan điểm xây dựng Quân đội về chính trị của Chủ tịch Hồ Chí Minh và kế thừa những bài học kinh nghiệm xây dựng Quân đội vừa qua, với những nội dung cụ thể sau:

Thứ nhất, xây dựng Quân đội về chính trị trước hết là xây dựng, củng cố nền tảng tư tưởng của Quân đội ta. Đó là chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; trọng tâm là nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, phương hướng xây dựng Quân đội theo Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Có như vậy, mới trang bị cho cán bộ, chiến sĩ thế giới quan, phương pháp luận đúng đắn để nhận thức và giải quyết tốt những vấn đề thực tiễn đặt ra; có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần cảnh giác cách mạng, làm rõ được đối tượng, đối tác, âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và những tác động của tình hình đối với thực hiện nhiệm vụ của đơn vị. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, nhất là trước những tình huống khó khăn, phức tạp, họ không ngại gian khổ, hy sinh, xử lý kiên quyết, theo đúng quan điểm chỉ đạo và có ý chí, quyết tâm, nghị lực để vượt qua; đặt lợi ích chung lên trên lợi ích riêng, giải quyết hài hòa các mối quan hệ, gắn bó với tập thể, không bị chi phối bởi tác động của ngoại cảnh và những tiêu cực của đời sống xã hội.

Thứ hai, tiếp tục giáo dục, trau dồi lý tưởng, mục tiêu chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội đối với Quân đội. Sự khác nhau căn bản về bản chất giữa các quân đội được thể hiện rõ nhất ở mục tiêu, lý tưởng chiến đấu và nguồn cội của sự hình thành mục tiêu, lý tưởng đó. Mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam là vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân. Đó cũng chính là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam và của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thực tế đã khẳng định, Đảng ta luôn trung thành, nhất quán với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của mình và giáo dục, xây dựng mục tiêu, lý tưởng đó cho Quân đội ta; từ đó, tạo sự thống nhất chặt chẽ, không thể tách rời giữa mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam với mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam. Bởi vậy, trong xây dựng Quân đội về chính trị, cần đặc biệt coi trọng nội dung, yêu cầu giáo dục mục tiêu, lý tưởng chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ, làm cho họ thấy rõ sự thống nhất nội tại vốn có giữa mục tiêu, lý tưởng của Đảng với mục tiêu, lý tưởng của Quân đội; luôn có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về mối quan hệ giữa độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, lòng trung thành của Quân đội với Đảng, với nhân dân, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, xây dựng và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là một hệ thống chuẩn mực giá trị nhân cách của người quân nhân cách mạng, được hình thành và phát triển trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội ta. Nhờ phẩm chất đó, hình ảnh người chiến sĩ Quân đội nhân nhân dân Việt Nam luôn tỏa sáng trong lòng nhân dân, trở thành một biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Bởi vậy, việc tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với xây dựng Quân đội về chính trị hiện nay. Nói đến phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là nói đến những chuẩn mực giá trị về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phong cách của người quân nhân cách mạng. Đó là, lý tưởng chiến đấu cao đẹp, yêu nước, yêu chế độ, trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; tinh thần quyết chiến, quyết thắng, ý chí vượt qua khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, sự gan dạ, dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo; tình đồng chí, đồng đội, tình đoàn kết quân - dân gắn bó, thủy chung; tính kỷ luật tự giác, nghiêm minh, v.v. Phẩm chất, truyền thống tốt đẹp ấy phản ánh bản chất cách mạng và là sức mạnh nội sinh được tích hợp ở một trình độ cao trong quá trình xây dựng và chiến đấu của Quân đội ta.

Thứ tư, kiên định nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với Quân đội nhân dân. Đây là nguyên tắc cơ bản, quan trọng hàng đầu, quyết định mục đích chính trị, đường lối xây dựng Quân đội của Đảng. Nếu xa rời sự lãnh đạo của Đảng, Quân đội sẽ mất phương hướng chính trị trong xây dựng và chiến đấu, phân rã về tư tưởng và tổ chức. Bài học từ sự đổ vỡ của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu vào cuối những năm 80 của thế kỷ XX đã chứng minh điều đó. Vì thế, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị nhất thiết và bắt buộc phải tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với Quân đội. Đảng lãnh đạo Quân đội thông qua Cương lĩnh chính trị, đường lối, quan điểm, tư tưởng quân sự, đường lối quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân và Quân đội nhân dân; thông qua công tác tư tưởng, tổ chức, chính sách, cán bộ, với các nguyên tắc và phương thức thích hợp.

Thứ năm, tăng cường mối quan hệ truyền thống tốt đẹp, tình đoàn kết quân dân trong thời kỳ mới. Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, đó là bản chất, truyền thống tốt đẹp và cội nguồn sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta; đồng thời, là nội dung cốt lõi trong xây dựng Quân đội về chính trị. Chỉ có đoàn kết chặt chẽ với nhân dân, dựa vào dân, được nhân dân tin yêu thì Quân đội mới có được những thuận lợi trong chiến đấu, công tác, sản xuất cũng như trong mọi sinh hoạt hằng ngày. Cách xa dân, không gắn bó, liên hệ mật thiết với nhân dân, thì Quân đội không thể có sức mạnh và không thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong giai đoạn hiện nay, việc xây dựng, củng cố mối quan hệ đoàn kết, gắn bó quân - dân càng phải được đề cao và phát huy, nhất là trước tình hình các thế lực thù địch thường xuyên kích động, chia rẽ, phá hoại mối quan hệ này nhằm mưu đồ làm giảm sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Có dân là có tất cả”, “Quân dân một lòng, thì kháng chiến ắt thắng lợi, kiến quốc ắt thành công”; đồng thời, Người chỉ rõ: “Quân với dân như cá với nước, đoàn kết một lòng, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau”², nhân dân là "nền tảng", là "cha mẹ" của bộ đội, v.v.

Những vấn đề đặt ra đối với xây dựng Quân đội về chính trị trong giai đoạn mới của cách mạng là hiện thực khách quan, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển của thực tiễn xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, vừa là cơ sở để Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và cấp ủy, chỉ huy các cấp đề ra chủ trương, giải pháp xây dựng Quân đội về chính trị một cách thiết thực, hiệu quả. Trong đó, quán triệt và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Quân đội là giải pháp hết sức quan trọng, có ý nghĩa quyết định.

HỒNG LÂM - TRẦN BAN (Tạp chí Quốc phòng toàn dân)

________________

1 - V.I. Lê-nin, Toàn tập, Tập 41, Nxb Tiến bộ, M. 1977, tr. 147.

2 - Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 14, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 435.

(Kỳ sau: II- Để Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị thực sự là giải pháp quan trọng xây dựng Quân đội về chính trị)