Theo KQSĐP - Phan Châu Trinh là một nhân
vật lịch sử tiêu biểu trong phong trào cách mạng Việt Nam hồi đầu thế kỷ XX.
Ông sinh ngày 9/9/1872, người làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước, phủ Tam Kỳ (nay thuộc
xã Tam
Lộc,
huyện Phú
Ninh),
tỉnh Quảng Nam, hiệu là Tây Hồ, Hy Mã, tự là Tử Cán. Năm 1900, ông thi Hương đỗ Cử nhân, năm
sau thi Hội đỗ Phó bảng, được bổ nhiệm làm Thừa biện Bộ Lễ trong triều đình Huế.
Năm
1905 Phan
Châu Trinh, từ quan trở về quê, dốc lòng vào công việc cứu nước.
Mặc dù rất đau xót trước cảnh thực dân
Pháp đô hộ người
Việt Nam, quan điểm của Phan Châu Trinh trước tiên chưa nên đặt nhiệm vụ khôi
phục chủ quyền quốc gia, độc lập dân tộc, mà nhiệm vụ cấp bách là phải nâng cao
dân trí, mở trường dạy chữ Quốc
ngữ cùng kiến thức khoa học thực dụng, bài trừ hủ tục xa hoa; giải thoát khỏi tư tưởng chuyên chế phong kiến, thức tỉnh tinh thần tự lực, tự cường, nhân dân phát huy quyền lợi và nghĩa vụ của
mình đồng thời phát triển kinh tế, cho dân khai hoang làm vườn, lập hội buôn, sản xuất
hàng nội địa hóa,…
Sau
khi bôn ba trong và ngoài nước để trao đổi và tìm hiểu, cuối cùng ông quyết định tiến hành cuộc cải cách duy tân
cho quốc dân trong nước. Ngoài ra, ông còn lên án, chỉ trích về những chính
sách nhằm đô hộ, đàn áp dân ta của chính phủ Pháp. Ông đề nghị chính phủ Đông
Dương nên thay đổi, cải tổ mọi chính sách cai trị. Những hành động đó đã gây
tiếng vang lớn trong nhân dân, công khai nói lên tâm trạng bất mãn của dân
chúng và khẳng định quyết tâm cải biến hiện trạng của đất nước đồng thời cũng
thúc đẩy phong trào yêu nước thời bấy giờ.
Để
thực hiện chủ trương của mình, Phan Châu Trinh cùng Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý
Cáp đi khắp tỉnh Quảng Nam và các tỉnh lân cận để vận động cuộc Duy Tân. Phương
thức hoạt động của phong trào là bất bạo động công khai hoạt động nhằm khai hoá
dân tộc, giáo dục ý thức công dân tinh thần tự do, phát động phong trào học
quốc ngữ mở mang công thương nghiệp, chấn hưng công nghệ, bỏ mê tín dị đoan,
kêu gọi cắt tóc ngắn cắt ngắn móng tay.
Năm 1907
Phan Châu Trinh cùng Phan Bội Châu vận động thành lập Đông Kinh Nghĩa Thục ở Hà
Nội – Một trường học theo tư tưởng cải cách tiến bộ do Lương văn Can làm hiệu
trưởng. 1908 ông bị thực dân Pháp bắt và đi đày ở Côn Đảo. Giữ năm 1910 ông
được thả và về an trí ở Mỹ Tho. 04/1911 ông xuống tàu sang Pháp, tiếp tục đòi
quyền dân sinh dân chủ, gióng lên tiếng nói tố cáo chế độ thuộc địa đánh động
dư luận pháp tại đây ông lại bị Pháp bắt giam lần thứ 2, trong 10 tháng từ
09/1914 đến 07/1915. 16/07/1915 Phan Châu Trinh được tuyên bố trắng án trả tự
do 26/06/1925 Phan Châu Trinh trở về Việt Nam. Những năm cuối đời Phan Châu
Trinh tuy đau yếu vẫn cố gắng diễn thuyết trên hai đề tài đó là đạo đức và luân
lý Đông Tây và quân trị chủ nghĩa và dân trị chủ nghĩa. Ông mất 24/03/1926 bất
chấp sự ngăn cản của chính quyền thực dân phong kiến lễ truy điệu ông đã được
tiến hành khắp cả nước, trở thành một phong trào chính trị cổ vũ tinh thần yêu
nước của đồng bào nhất là thanh niên và học sinh.
Cuộc
đời hoạt động cách mạng của ông Phan Châu Trinh với những cống hiến cho Đảng
cho dân tộc ta là vô cùng to lớn. Mỗi cán bộ, mỗi đảng viên cần lấy đó làm tấm gương
để phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng nước Nhà, xây dựng Đảng ta ngày càng trong
sạch, vững mạnh; xây dựng đất nước ngày càng phát triển.
QUỐC TRƯỜNG
Tags:
